Yurtdışı Sigortalı İşlemleriyle İlgili Sorular

Far Danışmanlık & Eğitim Limited Şirketi’nin uzmanlarının hazırladığı ve çalışma hayatında sosyal güvenlik ile ilgili en sık sorulan soruların yanıtlarını aşağıda bulabilirsiniz.

Yurt dışı borçlanmasıyla ilgili olarak 1/8/2019 tarihinden sonra hangi değişiklikler yapılmıştır ?

Yapılan kanuni düzenlemeyle 1/8/2019 tarihinden sonraki borçlanmalarda, Türkiye’de çalışma olsun-olmasın ve çalışmanın statüsü ne olursa-olsun borçlanma statüsü 4/b (eski Bağ-Kur) sayılmış ve borçlanma prim oranı ise yüzde 32’den yüzde 45’e çıkarılmıştır.

 

1/8/2019 tarihinden sonra yapılan değişiklikler vatandaşlar açısından neyi ifade etmektedir ?

Öncelikle borçlanma miktarı artmış olduğundan, vatandaşlarımız borçlanma için daha fazla para ödeyeceklerdir. Diğer önemli husus da, eğer yurt dışı çalışmasından sonra Türkiye’de 1261 günden fazla çalışma söz konusu değilse, emeklilik statüleri 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında belirleneceğinden, ilk işe giriş tarihlerine göre 5000-5975, 7000, 7200 prim ödeme gün sayıları yerine 9000 prim ödeme gün sayılarıyla ancak emekli olabileceklerdir.

 

Hangi ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır ve bu sözleşmeler hangi sigorta kollarını kapsamaktadır ?

Ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri, yürürlük tarih sırasına ve kapsamına göre aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

SIRA NO	ÜLKE ADI	İMZA TARİHİ	YÜRÜRLÜK TARİHİ	KAPSAMI
				UZUN VADE	KISA VADE
1	İNGİLTERE	9/9/1959	1/6/1961	X
2	ALMANYA	3/4/1964	1/11/1965	X	X
3	HOLLANDA	5/4/1966	1/2/1968	X	X
4	BELÇİKA	4/7/1966	1/5/1968	X	X
5	AVUSTURYA	12/10/1966	1/10/1969	X	X
6	İSVİÇRE	1/5/1969	1/1/1972	X
7	FRANSA	20/1/1972	1/8/1973	X	X
8	DANİMARKA	11/1/1976	1/2/1978	X
9	İSVAÇ	30/6/1978	1/5/1981	X
10	NORVEÇ	20/7/1978	1/6/1981	X
11	LİBYA	13/9/1984	1/9/1995	X
12	K.K.T.C.	9/3/1987	1/12/1988	X	X
13	MAKEDONYA	6/7/1998	1/7/2000	X	X
14	AZERBAYCAN	1/7/1998	9/8/2001	X	X
15	ROMANYA	6/7/1999	1/3/2003	X	X
16	GÜRCİSTAN	11/12/1998	20/11/2003	X
17	BOSNA-HERSEK	27/5/2003	1/9/2004	X	X
18	KANADA	19/6/1998	1/1/2005	X
19	KEBEK	15/10/1998	1/1/2005	X
20	ÇEK CUM.	28/6/2001	1/1/2005	X	X
21	ARNAVUTLUK	15/7/1998	1/2/2005	X	X
22	LÜKSEMBURG	8/12/2004	1/6/2006	X	X
23	HIRVATİSTAN	2011	2011	X	X

 

Yurt dışındaki hangi çalışmalar ve durumlar borçlanılabilmektedir ?

Borçlanma kapsamındaki süreler;

-Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri,

– Bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri,

– Ev kadını olarak geçen süreler,

olarak belirlenmiştir.

Bu sürelerin tamamı borçlanılabileceği Türkiye’de aylık bağlanmasına yetecek ve talep edilen süre kadar, yani kısmi borçlanma yapılması da mümkündür. Yalnız kısmi borçlanma yapılması durumunda bunun mutlaka talepte belirtilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Dolayısıyla;

– Yurtdışında 18 yaşın doldurulmasından önce,

-Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra,

geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen sürelerinin borçlanılmasına imkan bulunmamaktadır.

 

Borçlanma için hangi şartlar aranmaktadır ?

Yurtdışı sürelerinin borçlanmasında bulunulabilmesi için yurda kesin dönüş şartı söz konusu olmadan;

– Borçlanma sürelerinde ve borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olmak,

– Borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek,

– Yurt içinde SGK birimleri, yurt dışında ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği ya da Ataşeliklerinden temin edilebilen ya da  SGK “www.sgk.gov.tr” internet adresinde bulunan “Yurtdışı/ Form ve Dilekçeler” bölümünden indirilebilen “Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi”nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan ya da posta yolu SGK’nın ilgili birimine  verilmesiyle yazılı talepte bulunmak,

 şartları aranmaktadır. nAyrıca, Türkiye’de son çalışması 5510 sayılı kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara olanlar ise ilgili sandığa başvurmak zorundadır.

 

Borçlanmada sözleşmeli ülkeler için hangi belgeler istenmektedir ?

– Yurt dışı ülke sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartı,

– Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca yada kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca ayrıca tasdike gerek olmaksızın düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın; çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgeleri,

– Yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesi,

– Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden,

uygun olanı istenmektedir.

 

Borçlanmada sözleşmesiz ülkeler için hangi belgeler istenmektedir ?

-Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgesi,

– Yurtdışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri,

– Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri ya da pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örneklerinden,

uygun olanı istenmektedir.

 

Borçlanmada ev kadınları için hangi belgeler istenmektedir

– Ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi,

– Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi,

– Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge,

– Yukarıdaki belirtilen ikamet belgesi temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alacakları yurda giriş-çıkış çizelgesinden,

uygun olanı istenmektedir.

 

Borçlanmanın statüsüne göre borçlanma talebi için nerelere başvurulmalıdır ?

Borçlanma statüsünün belirlenmesinde genel kural, Türkiye’de en son çalışma statüsü dikkate alınmaktadır.

Buna göre;

– Türkiye’de çalışma varsa ve en son çalışma 4/a (eski SSK)  kapsamında ise borçlanma statüsü 4/a (eski SSK) sayılmakta ve başvurunun ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne,

– Türkiye’de çalışma varsa ve en son çalışma 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında ise borçlanma 4/b (eski Bağ-Kur) sayılmakta ve başvurunun ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne,

– Türkiye’de çalışma varsa ve en son çalışma 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında ise borçlanma statüsü 4/c (eski Emekli Sandığı) sayılmakta ve başvurunun “SGK Emeklilik Hizmetleri  Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı Mithatpaşa Cad. No: 7 Sıhhiye/ANKARA” adresine,

– Türkiye’de çalışma varsa ve en son çalışma banka/borsa/oda/sigorta sandığı kapsamında ise borçlanma statüsü 4/a (eski SSK) sayılmakta ve başvurunun ilgili sandığa,

– Türkiye’de çalışma yoksa borçlanma statüsü 4/b (eski Bağ-Kur)  sayılmakta ve başvuru ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne,

-Ev kadınlığında geçen süreler için Türkiye’de çalışma yoksa borçlanma statü 4/b (eski Bağ-Kur) sayılmakta, Türkiye’de çalışma varsa en son bulunulan statüye göre belirlenmekte ve de başvurunun ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne,

yapılması gerekmektedir.

 

Kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma yapmak istemesi durumunda nerelere borçlanması gerekmektedir ?

Kısmi aylık alanların borçlanma yapma halinde borçlanmayla birlikte kısmi aylıkları tam aylığa dönüştürülmektedir.

Buna göre borçlanma yaparak kısmi aylıklarını tama çıkarmak isteyenler;

– 4/a (eski SSK) veya 4/b (eski Bağ-Kur) statüsünde aylık bağlananlar başvurularını “SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yurtdışı İşlemleri Daire Başkanlığı – Mithatpaşa Cad. No: 7 Sıhhiye /ANKARA”,

– 4/c (eski Emekli Sandığı) statüsünde aylık bağlananlar başvurularını “SGK Emekllik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı Mithatpaşa Cad. No: 7 Bakanlıklar – ANKARA”,

adresine başvuru yapmaları gerekmektedir.

 

Borçlanma miktarı nasıl belirlenmekte ve borçlanma miktarları hangi sürelerde ödenmek zorundadır ?

-5510 sayılı Kanuna göre belirlenen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç (16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücret ile asgari ücretin 7,5 katı) arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 45’i olarak belirlenmektedir. Buna göre, 4/a (eski SSK) ve 4/b (eski Bağ-Kur) ile 2008 yılı Ekim ayından itibaren ilk defa 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında olanların bu sınırlar arasında belirlen miktarın yüzde 45’i alınarak borçlanma yapılacak gün sayısıyla çarpılarak ödenmesi gereken borçlanma miktarı bulunmaktadır.

-2008 yılı Ekim ayı başından önce başlaması nedeniyle 5434 sayılı Kanuna tabi iştirakçi olanların borçlanma tutarı ilgililerin Türkiye’den ayrılmadan önce Sandığa tabi hizmetlerinden en son bıraktıkları derece ve kademelerine yurtdışında geçirdikleri ve borçlanmak istedikleri sürenin her üç yılına bir derece ve her yılına bir kademe verilmek ve öğrenim durumları itibariyle 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesindeki yükselebilecekleri dereceleri geçmemek üzere tespit edilecek derece, kademe ve ek göstergeleri ile emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait tüm unsurların toplamının başvuru tarihinde yürürlükte olan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarlar esas alınarak, yine o tarihteki kesenek ve karşılık oranlarına göre hesaplanmaktadır.

Borçlanma başvurularında tahakkuk ettirilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Borcun, yukarıda belirtilen tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılmakta ve üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre sadece geçerli sayılmaktadır.

 

Yurtdışında geçen sürelerinin tamamını borçlanmak zorunluluğu var mıdır ?

Yurtdışında geçen sürelerden tamamının borçlanılmasında bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Başvuru sahipleri, bu sürelerin tamamını borçlanma isteğinde bulunabilecekleri gibi, bir kısmını ya da aylık bağlamaya yetecek bölümünü borçlanma talebinde de bulunabilmekte ve bu konudaki tercihin, başvuru sırasında yazılı olarak belirtilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, kısmi borçlanmalarda borçlanılmayan süreler, yeni bir başvuru ile borçlanılabileceği gibi, borçlanma başvuru tarihinden sonra yurtdışında geçen süreleri bulunanların da, bu süreleri borçlanma hakları bulunmaktadır.

 

Borçlanmadan vazgeçmek mümkün müdür ?

Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilmektedir.

Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilmektedir.

Ancak, borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanların borçlanma talebinden vazgeçmeleri mümkün olmayıp, bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmemektedir.

 

Borçlanmayla aylık bağlanması için hangi şartlar aranmaktadır ?

Borçlanmayla malullük, yaşlılık veya emekli aylığı bağlanabilmesi için Türk vatandaşı olma şartı aranmaksızın;

– Yurt dışındaki çalışma süresi, ikamete dayalı sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneğinin sona ermesiyle Türkiye’ye dönüş yapılmış olması,

– Aylık için borçlanma miktarının tamamen ödenmesi,

– Sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre aylığa hak kazanılmış olması,

–  Yazılı başvuruda bulunulması,

şartları aranmaktadır.

Burada, yukarıda şartlar sayılırken özellikle “kesin dönüş” yerine “dönüş”  ibaresi kullanılmıştır. Dolayısıyla, burada “dönüş” ibaresi, aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmektedir. Yani, mutlak olarak yurda giriş yaptıktan sonra bir daha yurtdışına çıkmama durumu kastedilmemektedir.

 

Yurtdışında çalışmakta olan sigortalılar ülkemiz mevzuatına göre isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilirler mi ?

Yurtdışında çalışmakta olan sigortalıların aynı zamanda ülkemiz mevzuatına göre isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilmeleri, ilgili ülke ile yapılan ikili sosyal güvenlik sözleşmesinde hüküm bulunup bulunmadığına bağlıdır.

Sözleşmede hüküm bulunması halinde yurt dışında çalışmakta olan bir sigortalı aynı zamanda ülkemiz mevzuatına tabi isteğe bağlı sigorta primi de ödeyebilmektedir.

 

Yurtdışında çalışmış olan bir sigortalı ülkemiz mevzuatına göre askerlik borçlanması yapabilir mi ?

Yurtdışında çalışmış olan bir sigortalı veya hak sahipleri SGK’da kısmi aylık veya tam aylık talebinde bulunduğunda, borçlandığı takdirde aylık bağlanmasına yetecek kadar yurtdışı çalışması varsa askerlik borçlanması yapamamaktadırlar.

Ancak, yurtdışı çalışmalarının tamamı borçlanıldığı takdirde bile aylık bağlanmasına yetecek gün sayısına ulaşılamadığında askerlik borçlanması yapılabilmektedir.

 

Yurtdışında çalışmakta olan bir sigortalı aynı zamanda ülkemizde tarım sigortalısı olabilir mi?

Yurtdışında çalışmakta olan bir sigortalı aynı zamanda ülkemizde tarım sigortalısı olmasına imkan bulunmamaktadır.

 

Kısa vadeli sigorta kollarının uygulandığı sözleşmeli ülkelerde çalışan sigortalıların Türkiye’deki aile bireylerinin sağlık yardımlarından ücretsiz yararlanmalarını sağlamak için ne yapılmalıdır ?

Sigortalı veya aile bireylerinin sözleşmeye göre sağlık yardımı talebi ile ilgili olarak işlem başlatılması için, sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları veya sigortalıların doğrudan çalışmış oldukları ülkelerdeki Hastalık Kasasına müracaat etmeleri gerekmektedir.

 

Sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında aile yardımları kimlere nasıl yapılmaktadır ?

Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilen ülkelerden birinde çalışan Türk işçileri gerek o ülkede yanlarında oturan, gerekse ülkemizde ikamet eden çocukları için çocuklar sanki çalıştıkları ülkede ikamet ediyormuş gibi çocuk parası yardımlarından yararlanmaktadırlar.

 

Yurtdışında çalışmakta olan bir sigortalı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler, senelik iznini geçirmek üzere geçici olarak ülkemize geldiğinde sağlık yardımlarından faydalanabilmekte midir ?

Yurtdışında çalışmakta olan bir sigortalı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler, senelik iznini geçirmek üzere Ülkemize geldiği sırada, çalışmakta olduğu ülke nam ve hesabına, Ülkemizde sağlık yardımlarından faydalanabilmektedirler.